Η μετανάστευση αποτελεί ένα φαινόμενο πολυδιάστατο και πολυεπίπεδο. Η πολυπλοκότητά του οφείλεται στο γεγονός ότι αποτελεί ένα φαινόμενο εγγενές της ανθρώπινης εξέλιξης και, συνεπώς, αφορά πολλούς τομείς, όπως αυτόν της πολιτικής, της οικονομίας, του πολιτισμού, αλλά και της κοινωνιολογίας και της ψυχολογίας.
Σε γενικές γραμμές, ως μετανάστευση ορίζεται η μόνιμη ή προσωρινή μεταβολή του τόπου εγκατάστασης ενός ατόμου, μιας ομάδας ή ενός κοινωνικού συνόλου. Η έννοια της μετανάστευσης προσδιορίζει ένα σύνθετο και δυναμικό φαινόμενο, με πολλές διαστάσεις. Ακολουθεί τη διαδρομή της ανθρώπινης εξέλιξης και γι' αυτό επηρεάζει τα ποικίλα πλαίσια δράσης των ανθρώπων σε κοινωνική, οικονομική, πολιτισμική, πολιτική κ.λπ. σφαίρα (Υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής, 2018). Αναφέρεται στην αβέβαιη και συχνά επικίνδυνη μετακίνηση ανθρώπων από τον τόπο τους προς άλλους τόπους (United Nations, 2013). Η μόνιμη ή και προσωρινή αυτή μετακίνηση έχει ατομική όσο και συλλογική χροιά και προκαλείται λόγω «κοινωνικών μεταβολών, οικονομικών και πολιτικών κρίσεων, επαναστάσεων και πολέμων, της ασύμμετρης κατανομής του παγκόσμιου πλούτου μεταξύ αναπτυσσόμενων και αναπτυγμένων χωρών, της παγκόσμιας απορρύθμισης της αγοράς εργασίας, των ανθρωπογενών καταστροφών (συμπεριλαμβανομένης και της κλιματικής αλλαγής και περιβαλλοντικής υποβάθμισης μεγάλων περιοχών του πλανήτη)» (ό.π, 2018:7). |
Εστιάζοντας στη μετανάστευση των Ελλήνων και οριοθετώντας χρονικά το υλικό μας στον 20ο αιώνα, αξίζει να σημειώσουμε ότι η περίοδος αυτή επιλέχτηκε, καθώς περιλαμβάνει σημαντικά μεταναστευτικά ρεύματα Ελλήνων προς Υπερπόντιες χώρες, αλλά και προς κράτη της Βορειοδυτικής Ευρώπης. Με αφετηρία τη Σταφιδική Κρίση του 1883, πολλοί Έλληνες αναζητούν καλύτερες συνθήκες διαβίωσης - κυρίως προς τις Η.Π.Α. μέχρι και το 1924 (Βεντούρα, 1999). Το φαινόμενο της μετανάστευσης των Ελλήνων, φυσικά, δεν περιορίζεται εδώ· συνεχίζεται και μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, προς τη Βορειοδυτική Ευρώπη, την Αυστραλία και τον Καναδά. Οι κακουχίες και οι καταστροφικές συνέπειες του Πολέμου, της Κατοχής και αργότερα του Εμφυλίου, έκαναν επιβεβλημένη τη μεταβολή του τόπου εγκατάστασης μεγάλου αριθμού Ελλήνων, ιδίως κατά τις δεκαετίες του '60 και '70 (ό.π., 1999).
Οι συνεχείς οικονομικές και πολιτικές περιπέτειες της χώρας μας τροφοδοτούν μεταναστευτικές ροές προς τις πιο ανεπτυγμένες οικονομικά και βιομηχανικά χώρες μέχρι και σήμερα. Βέβαια, το προφίλ των Ελλήνων μεταναστών στις μέρες μας είναι πολύ διαφορετικό, από αυτό των προηγούμενων γενεών. Επιπλέον, κατά τις τελευταίες δεκαετίες και πιο συγκεκριμένα από το 1990 κι έπειτα, παρατηρείται μια ενδιαφέρουσα και πολυδιάστατη αλλαγή που καθιστά, πλέον, την Ελλάδα χώρα υποδοχής μεταναστών και αλλάζει άρδην την πρόσληψη και τη διαπραγμάτευση των προτύπων ετερότητας (Βέικου & Λαλαγιάννη, 2015), γεγονός που καθιστά σημαντική την ολιστική επαναπροσέγγιση του φαινομένου της μετανάστευσης. |